Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

5 Αυγ 2017

Το πραγματικό

Παρουσίαση της Μίνας Μπούρα στα Ψυχαναλυτικά Σεμινάρια στις 5 Μαΐου 2011.


Υπάρχει στον ψυχαναλυτικό κόσμο μια υπογράμμιση του πραγματικού όπως εμφανίζεται στα ύστερα Σεμινάρια του Lacan, από το 11ο Σεμινάριο και μετά.
Το ότι το πραγματικό είναι το αδύνατον, το ότι το συμβολικό κάνει τρύπα στο πραγματικό και το επεξεργάζεται, το ότι το πραγματικό είναι 3 αλλά δεν είναι το τρίτο, τέλος ο βορρομαίος κόμβος ως γραφή του πραγματικού: Επίσης το πραγματικό και η επανάληψη, η σχέση του με το τραύμα, το ότι επανέρχεται πάντοτε στην ίδια θέση, ότι είναι το σύμπτωμα και το συνδεόμενο με την τύχη.


Πολλά από αυτά που ο Lacan έφερε στα όψιμα αυτά Σεμινάρια, έχουν γίνει σλόγκαν, πολλοί τα χειρίζονται ως σλόγκαν, χωρίς να εμβαθύνουν στη σημασία τους. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό το discours courant, le courcourant που έλεγε και ο ίδιος ο Lacan και που το λέει σαφώς ότι αυτά που έφερα για το πραγματικό θα γίνουν με τον καιρό απολιθώματα, fossiles, και θα χάσουν την αξία τους.


Ακόμα και όσοι γράφουν για το πραγματικό, ακόμα και ο Paul Lorrent Assoun που έγραψε ένα πολύ εμπεριστατωμένο «que sais-je?» για τον Lacan, λες και βασίζονται μόνο στα ύστερα Σεμινάρια του Lacan, και δεν κάνουν κανένα λόγο για τα πρώτα δέκα Σεμινάρια, γι’ αυτό που ο Lacan προσέφερε μιλώντας για το πραγματικό σ’αυτά τα πρώτα δέκα Σεμινάριά του.


Και όμως, ο Lacan αρχίζει να μιλά για το πραγματικό αμέσως με το άνοιγμα των Σεμιναρίων, ήδη από το πρώτο Σεμινάριο και συνεχίζει στο δεύτερο και στο τρίτο και στο τέταρτο, ως το δέκατο, και εκεί, λέει για το πραγματικό πράγματα ιδιαίτερα σημαντικά, που δεν περιέχονται στο discours courant, δεν έχουν γίνει σλόγκαν, αλλά μας επιτρέπουν να δούμε πώς ο Lacan αναδύει το πραγματικό, συνδέοντάς το με τη δόμηση του υποκειμένου. Από το πέμπτο Σεμινάριο και μετά ταυτίζει το πραγματικό με το α, την πρωταρχική απώθηση και τη θεμελιακή φαντασίωση. Το πραγματικό έχει τον κύριο ρόλο στην ταύτιση του μικρού ανθρώπου με το μοναδιαίο χαρακτηριστικό, την έλλειψη, την πρωτοβουλία του βρέφους να σημειώσει τον εαυτό του με το -1, γινόμενο έτσι ens privativum, όν με αρνητικό πρόσημo, που παίρνει την πρωτοβουλία, κάποτε πριν τη Μητέρα, να της λείπει της Μητέρας, να τη στερεί από το να είναι το ίδιο το μοναδικό αντικείμενο της επιθυμίας της. Το σεμινάριο για την Ταύτιση, όπου ο Lacan σιγά-σιγά αλλά σταθερά προτείνει αυτή τη θελεμιώδη σύνδεση του πραγματικού με το α, αποτελεί σταθμό στην ανάδυση της σκέψης του.
Με το ίδιο αργό αλλά σταθερό τρόπο το α το συνδέει με τη θεμελιακή φαντασίωση, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του έργου του.


Ναι, στα πρώτα δέκα Σεμινάρια ο Lacan χτίζει σταθερά και προοδευτικά το κύριο οικοδόμημα της σκέψης του, σκέψη θεωρητική αλλά και κλινική, απαραίτητη για την κλινική πράξη, φάρο για την κλινική πράξη.


Γιατί λοιπόν ο λόγος του Lacan για το πραγματικό έτσι όπως ξετυλίγεται στα δέκα πρώτα σεμινάρια, όχι μόνο να παραμερίζεται, αλλά ακόμα και να αγνοείται και να αποσιωπάται;
Η γνώμη μου είναι ότι αυτό προέρχεται από δύο λόγους: Πρώτον διότι ο Lacan γίνεται εξαιρετικά γνωστός και θεοποιείται από το ενδέκατο Σεμινάριο και μετά, και δεύτερον γιατί συγχρόνως συντελείται και η θεοποίηση του λόγου του ιδιαίτερα μετά το 1975 πράγμα που συμπίπτει με την πρώτη έκδοση Σεμιναρίου του, το Σεμινάριο 11 από τον J. A. Miller. Από τη στιγμή αυτή ο λόγος του Lacan θα έλεγα ότι πια μόνοθεοποιείται, τα Σεμινάριά του γίνονται ιερά κείμενα, πράγμα σύμφυτο με έναν άκρατο φανατισμό και μια απόρριψη από τον J.A. Miller και τους συν αυτώ κάθε άλλης ψυχαναλυτικής σκέψης, απόρριψη που γινόταν και επίσημα στις ημερίδες και τα συνέδρια της École Freudienne de Paris, δημιουργώντας σε όσους δεν παπαγάλιζαν το discours courant, το courcourant, ένα έντονο αίσθημα malaise, δυσφορίας, ένα βίωμα ασφυξίας. Ευτυχώς δεν ήταν όλοι μέσα στο courcourant, όσοι όμως δεν ήταν για την ώρα, δηλαδή μέχρι και το θάνατο του Lacan, σιωπούσαν.

Η συνέχεια εδώ